Herhangi bir nedenle bir süt dişinin normal düşme zamanından önce çekimi gerekirse, çekim boşluğunun komşu dişler tarafından kapanmasıyla ortaya çıkacak anomalileri önlemek amacıyla yapılan apereylere ‘yer tutucu’ denir.
Süt dişlerinin temel fonksiyonları ve erken kayıp durumunda oluşabilecek problemler:
1. Süt dişleri alttan gelecek daimi dişlerin süreceği yeri tutar ve kökleriyle onlara rehberlik yaparlar. Düşme zamanından önce çürük veya travma sonucu kaybedilen dişlerin boş yerine komşu dişler eğilerek yaklaşırlar ve alttan gelecek daimi diş; rehberini ve yerini kaybettiği için ya sürme yolunu değiştirir ya da hiç süremez. Bu sebeple erken kaybedilen süt dişinin altındaki dişin süreceği yeri korumak amacıyla yertutucu yapılır.
2. Süt dişlerinin büyüme gelişmede önemli rolleri vardır. Dil, dudak ve ağız çevresindeki bütün kaslar ve çene eklemi süt dişleri ile ilişkilidir. Dolayısıyla süt dişleri çocuğun yüzünün şekillenmesinde etkilidir. Sağlıklı dişlenme bütün bu yapıların sağlıklı gelişmesinde önemlidir. Bazı seslerin çıkartılmasında da dişler büyük rol oynar. Erken dönemde travma veya biberon çürüğü nedeniyle ön dişlerin kaybedilmesi durumunda dişli yer tutucular yapılarak çocuğun konuşmasının bozulması engellenmeye çalışılır.
3. Bebeklerin katı besinlere geçtiğinde, ısırmak ve çiğnemek ve tabii ki bu fonksiyonları doğru yapabilmesi için sağlıklı süt dişerine ihtiyaçları vardır. Süt dişlerindeki bir enfeksiyon dişler ve diş etinde ağrıya nihayetinde de beslenme bozukluklarına sebep olur. Enfeksiyon aynı zamanda etrafındaki dokuların da tahrip olmasına sebep olur.
4. Sağlıklı süt dişleri hiç şüphesiz bebeklerin ve çocukların rahatça gülümsemesi ve sevimli görünmesi dolayısıyla kendilerine güvenmeleri için de oldukça önemlidir.
Erken dönemde biberon çürüğü veya travma nedeniyle kaybedilen dişlerin fonksiyonlarını sürdürebilmek için yine dişli yertutucular kullanılır.
İki tip yertutucu vardır;
» Hareketli (çocuğun kendi çıkarıp takabileceği) yertutucular
» Sabit yertutucular
Hareketli yer tutucular, klinikte çocuğun ağzından ölçü alınarak laboratuvarda akrilik bazlı bir maddeden ağzına uyumlu olarak yapılan tipleridir. Birden fazla sayıda ve çenenin her iki tarafında eksik diş olması durumunda tercih ettiğimiz yer tutucudur. Çocuğun kendisi takıp çıkartabilir.
Sabit yertutucular ise laboratuarda yapıldıktan sonra özel yapıştırıcılarla dişe yapıştırılır. Daimi diş sürdüğü zaman hekim tarafından çıkartılır.
Yer tutucuların bakımı
Sabit Yer Tutucu: Normal ağız ve diş bakımı yapıldığı gibi fırçalama yapılır. Sakız ve lokum gibi yapışkan yiyeceklerden uzak durmak gerekir.
Hareketli Yer Tutucu: Yemek yerken çıkarılması gerekir. Yemek yedikten sonra fırçalanıp ağza tekrar takılmalıdır. Özellikle okul çağı çocukları okulda yemek esnasında yer tutucularını kaybederler. Bu nedenle özel kutularını yanlarında taşımalıdırlar. Yer tutucuyu ağızdan çıkarır çıkarmaz o kutuya yerleştirmelidirler.
